Katarzyna Skrobisz 1, Grażyna Piotrowicz 2, Patrycja Naumczyk 3, Agnieszka Sabisz 4, Karolina Markiet 5, Edyta Szurowsk 5
1 Zakład Radiologii, Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk
2 Pododdział Gastroenterologii, Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, Gdańsk, Polska
3 Instytut Psychologii, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Gdański, Gdańsk
4 Instytut Fizyki Doświadczalnej, Uniwersytet Gdański, Gdańsk
5 II Zakład Radiologii, Gdański Uniwersytet Medyczny Gdańsk
Cel pracy: Celem pracy jest ocena objętości struktur podkorowych tj ciało migdałowate, gałka blada, wzgórze, jądro półleżące, hipokamp, jądro ogoniaste, skorupa u pacjentów z niespecyficznymi chorobami przewodu pokarmowego – dyspepsja czynnościowa (FD), zespół jelita drażliwego (IBS), wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz choroba Crohna (IBD-inflammatory bowel diseases).
Materiał i metody: W związku z dużymi różnicami w zakresie wartości poszczególnych objętości struktur podkorowych, osoby badane, których objętości przekraczały 1,96 odchylenia standardowego w stosunku do całej badanej populacji zostały pominięte. W ostatecznych analizach pozostało zatem 6 osób z grupy kontrolnej, 15 osób z grupy IBS, 16 osób z grupy IBD oraz 14 osób z grupy FD. Z uwagi na zbyt małą liczebność tak zawężonej grupy kontrolnej – ją również pominięto w porównaniach. Dla oceny różnic pomiędzy objętościami struktur grup IBS, IBD oraz FD zastosowano jednoczynnikową analizę wariancji oraz kontrasty post hoc Tuckeya dla ustalenia istotnych różnic międzygrupowych. W jednym przypadku braku jednorodności wariancji w podgrupach (prawe jądro półleżące F(2;42)=5,164, p < 0,05) zamiast ANOVy zastosowano porównania parami testu t-studenta dla prób niezależnych.
Wyniki: Uzyskano istotną różnicę dla lewego jądra półleżącego (F(2;42)=4,204, p < 0,05). Kontrasty post-hoc wykazały, że istotnie różnią się między sobą grupy IBD oraz FD (p < 0,05), a także istnieje tendencja w kierunku istotności pomiędzy grupami IBD oraz IBS (p = 0,057). Statystyki opisowe zawiera tabela 1, prezentację istotnego wyniku – Rycina 1.
Wnioski: Ze wszystkich struktur podkorowych wykazano znaczące różnice w objętości jądra półleżącego, które jest częścią układu nagrody człowieka, głównego systemu motywującego zachowanie. Równocześnie układ ten stanowi podstawę biologiczną takich zjawisk jak natręctwa i uzależnienia. Farmakologiczne zahamowanie aktywności neuronów jądra półleżącego wywołuje utratę zdolności odczuwania przyjemności. U osób cierpiących na fobię społeczną stwierdzono spadek wrażliwości receptorów postsynaptycznych jądra półleżącego na dopaminę. Powyższe wyniki oraz prace innych autorów wykazujące różnice w sieci spoczynkowej DMN (Default Mode Network) u pacjentów z niespecyficznymi chorobami układu pokarmowego w porównaniu z grupą kontrolną wskazują na zaburzenia w regulacji osi jelitowo-mózgowej.