Anna Marcinkowska 1, Patrycja Naumczyk 2, Agnieszka Sabisz 1, Marta Łockiewicz 2, Klaudia Kluj-Kozłowska 3,4, Ewa Narożańska 5, Magdalena Sildatke-Bauer 6, Jarosław Sławek 3,7, Edyta Szurowska 1, Emilia Sitek 3,7
1 II Zakład Radiologii, Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk
2 Instytut Psychologii, Uniwersytet Gdański, Gdańsk
3 Oddział Neurologii, Szpital Św. Wojciecha, Copernicus Podmiot Leczniczy, Gdańsk
4 Wydział Filologiczny, Uniwersytet Gdański, Gdańsk
5 Poradnia Zaburzeń Pamięci, Szpital Św. Wojciecha, Copernicus Podmiot Leczniczy, Gdańsk
6 Oddział Okulistyki, Szpital Św. Wojciecha, Copernicus Podmiot Leczniczy, Gdańsk
7 Zakład Pielęgniarstwa Neurologiczno-Psychiatrycznego, Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk
CEL: Celem badania była ocena zaburzeń czytania pacjenta z aleksją poudarową, po rehabilitacji neuropsychologicznej rozpoczętej 4 lata po udarze. Zasadność późnej rehabilitacji aleksji oceniano poprzez analizę danych behawioralnych oraz ocenę aktywności mózgowej podczas czytania, wykorzystując technikę funkcjonalnego rezonansu magnetycznego (ang. functional magnetic resonance imaging, fMRI).
METODA: Pacjent l. 64, po udarze niedokrwiennym mózgu w obrębie lewego płata potylicznego i skroniowego oraz prawej półkuli móżdżku, następnie kilkukrotnie hospitalizowany z powodu poudarowych napadów padaczkowych i przemijających incydentów niedokrwiennych, z utrzymującym się niedowidzeniem połowiczym prawostronnym i aleksją. Badania neuropsychologiczne, obejmowały przesiewową ocenę funkcji poznawczych, pamięci, funkcji wykonawczych, wzrokowo–przestrzennych i procesów językowych. Badanie fMRI obrazowało mózgowe odpowiedzi podczas czytania słów uprzednio ćwiczonych oraz nowych, odpowiednio sensownych i bezsensownych w każdym z warunków. Wykonano je na aparacie Siemens Aera 1,5T w sekwencjach BOLD EPI FFE.
WYNIKI: W pierwszej ocenie neuropsychologicznej dominowała aleksja, której towarzyszyły: dyskretna anomia, agrafia przestrzenna oraz trudności z dostępem do reprezentacji wzrokowych obiektów. Po 3 latach terapii aleksji uzyskano znaczącą poprawę. Początkowo pacjent rozpoznawał pojedyncze litery w izolacji, obecnie zaś odczytuje grupy 3-4 literowe. Ustąpiły objawy agrafii przestrzennej i zmniejszyło się nasilenie ataksji wzrokowej. W badaniu fMRI w odpowiedzi na czytanie uzyskano rozległe obszary pobudzeń w obu półkulach. Czytanie słów sensownych angażowało większe obszary pobudzeń niż słów bezsensownych. Czytanie słów znanych angażowało mniejsze obszary pobudzeń niż słów nowych.
WNIOSKI: Ocena zaburzeń czytania u pacjenta z aleksją bez agrafii, wskazuje, że wprowadzenie terapii neuropsychologicznej, nawet po 4 latach po udarze pozwala na uzyskanie znaczącej poprawy. Badanie fMRI pozwoliło na zobrazowanie udziału prawej półkuli w procesie czytania u pacjenta, u którego w wyniku udaru zniszczone zostały obszary odpowiedzialne m.in. za wzrokowe rozpoznawanie liter. Aktywacja okolic prawopółkulowych podczas czytania sugeruje kompensacyjną aktywność neuronalną, która może odpowiadać za uzyskaną poprawę. Na zasadność późnej rehabilitacji neuropsychologicznej wskazuje także inna charakterystyka aktywacji korowej podczas czytania słów uprzednio ćwiczonych i nowych.