Jarosław Dzierżanowski 1, Arkadiusz Szarmach 2, Piotr Łuczkiewicz 3, Monika Skotarczak 2, Zuzanna Baczkowska 2, Tomasz Szmuda 1, Michał Krakowiak 1, Paweł Słoniewski 1, Edyta Szurowska 2, Paweł J. Winklewski 2,4,5
1 Katedra i Klinika Neurochirurgii, GUMed, Gdańsk
2 II Zakład Radiologii, GUMed, Gdańsk
3 Klinika Ortopedii, Traumatologii Narządu Ruchu i Chirurgii Ręki, GUMed, Gdańsk
4 Zakład Fizjologii Człowieka, GUMed, Gdańsk
5 Zakład Anatomii Klinicznej i Fizjologii, Akademia Pomorska, Słupsk
Cel: Stabilizacja przeznasadowa jest operacją kręgosłupa stosowaną w przebiegu złamań, zmian zwyrodnieniowych czy procesów nowotworowych. Nieprawidłowa implantacja śrub może spowodować istotne komplikacje naczyniowe lub neurologiczne. Celem pracy jest szczegółowa analiza morfometryczna „pediculum” w aspekcie optymalnego doboru długości i grubości śruby oraz trajektorii jej implantacji.
Metodyka: Do oceny wykorzystano 100 badań TK kręgosłupa grupy dorosłych pacjentów rasy kaukaskiej wschodnioeuropejskiej, z prawidłowym BMI, bez nieprawidłowości w budowie anatomicznej kręgosłupa, zmian pourazowych i zwyrodnieniowych. Wyniki analizowano w korelacji do płci oraz strony ciała. Przeprowadzono analizę statystyczną w oparciu o standardowe metody obliczeniowe. Uzyskane wyniki odniesiono do innych populacji na podstawie dostępnego piśmiennictwa.
Wyniki: Średnia wysokość nasady (HP) dla obu płci malała od L1 do L4 w zakresie od 15,9 do 13.3 mm, a następnie rosła dla L5. Średnia szerokość nasady (WP) rosła od L1 do L5 w zakresie 6,1 do 13,2mm. Średnia wartość parametru L, czyli dystans od punktu wejścia do „pediculum” do przedniej powierzchni trzonu, czyli maksymalna długość potencjalnej śruby transpedicularnej wynosiła od 53,98 do 50,22mm (najmniejszy dla L5), a średnia wartość pola nasady rosła od L1 do L5 w zakresie 63-140mm². W ramach tej samej płci różnice statystyczne dotyczyły trzonów L3-L5. Analizując strony w obrębie tej samej płci nie stwierdzono znamiennych różnic statystycznych. Kąt poprzeczny trajektorii śruby rósł od 20° do 32° przemieszczając się kaudalnie od L1 do L5. Tu również różnice statystyczne dotyczyły odcinka L3-L5. W przypadku kąta strzałkowego, który zmieniał się w przedziale 10°-12°, nie uzyskano tak wyraźnych zależności.
Wnioski: Prezentowana metoda może posłużyć do budowy modelu obliczeniowego dla różnych typów implantów bez konieczności angażowania dużych środków finansowych i technicznych. Uwzględniając powyższe obliczenia morfometryczne rekomendowana grubość śruby wyniosła dla L1-L2-4mm, L3-5mm, L4-L5 6mm, a uśredniona długość 50 mm. Największe podobieństwo morfometryczne wykazują górne trzony lędźwiowe (L1, L2), a najwięcej różnic znamiennych statystycznie w obu płciach odnotowuje się dla kręgów L3, L4, L5. Prezentowana praktyczna wiedza z zakresu anatomii klinicznej kręgosłupa stanowi dobry materiał szkoleniowy dla neurochirurga i ortopedy wprowadzającego stabilizacje transpedicularną.